Brytyjski rząd złoży projekt ustawy, poprzez którą wprowadzone zostaną postulowane przez Londyn zmiany do protokołu północnoirlandzkiego - zapowiedziała we wtorek minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Liz Truss.

Truss podkreśliła, że celem nie jest zniesienie protokołu, lecz sprawienie, by działał on w należyty sposób, a preferowanym przez brytyjski rząd rozwiązaniem pozostaje osiągniecie tego poprzez negocjacje z Unią Europejską. Ale wyjaśniła, że w sytuacji, gdy negocjacje nie przynoszą efektów, a brak zgody w sprawie protokołu powoduje, iż Irlandia Północna od lutego nie ma normalnie funkcjonującego rządu, konieczne jest podjęcie działań.

Zapowiedziała, że ustawa pozostawi w mocy te postanowienia protokołu, które sprawdzają się, ale naprawi te elementy, które się nie sprawdzają - dotyczące przepływu towarów między Irlandią Północną a resztą Zjednoczonego Królestwa, regulacji towarów, podatku VAT, kontroli subsydiów i nadzoru nad porozumieniem.

Truss, która kieruje negocjacjami z UE w sprawie zmian w protokole, poinformowała, że na mocy proponowanej ustawy stworzony zostanie nowy "zielony kanał" pozwalający na to, by towary pozostające w granicach Zjednoczonego Królestwa mogły być przewożone bez zbędnej biurokracji, natomiast te przeznaczone do UE będą podlegały pełnym kontrolom zgodnie z prawem UE.

Ustawa ma zlikwidować bariery regulacyjne, które uniemożliwiają sprzedaż w Irlandii Północnej towarów wyprodukowanych zgodnie z normami obowiązującymi w Wielkiej Brytanii, a przedsiębiorstwa będą mogły wybierać między spełnianiem norm brytyjskich lub unijnych w ramach nowego, podwójnego systemu regulacyjnego. Ponadto da ona rządowi brytyjskiemu możliwość pełnego decydowania o podatkach i wydatkach w Irlandii Północnej, co pozwoli na unikniecie takiej sytuacji, gdy jej mieszkańcy nie mogą korzystać z niektórych ulg w stawkach VAT dostępnych w pozostałej części kraju.

Protokół północnoirlandzki jest częścią umowy o warunkach brexitu, a stworzono go, aby utrzymać otwartą granicę między Irlandią Północną i Irlandią, gdyż jej brak uznano za warunek niezbędny do kontynuowania procesu pokojowego w brytyjskiej prowincji. W tym celu Irlandia Północna pozostała w unijnym jednolitym rynku w zakresie obrotu towarami. Ale to oznacza, że równocześnie powstała faktyczna granica celna między Irlandią Północną a pozostałą częścią Zjednoczonego Królestwa. To powoduje zakłócenia w dostawach towarów do Irlandii Północnej, a według północnoirlandzkich unionistów protokół podważa także status prowincji jako części składowej Zjednoczonego Królestwa.

Z powodu sprzeciwu wobec protokołu największa partia unionistyczna - Demokratyczna Partia Unionistów (DUP) w lutym wycofała się z rządu północnoirlandzkiego, a po wyborach do Zgromadzenia Irlandii Północnej, które odbyły się 5 maja, oświadczyła, że nie wejdzie w skład nowego rządu, dopóki jej obiekcje nie zostaną wzięte pod uwagę. To blokuje jego powołanie, bo zgodnie z porozumieniem pokojowym z 1998 r. rząd muszą wspólnie tworzyć największa partia unionistyczna i republikańska.

(PAP)